Depresja dotyka coraz większą część społeczeństwa. W związku z tym zainteresowanie lekami przeciwdepresyjnymi rośnie. Powszechnie stosowane terapie nie są idealne, ponieważ tylko część pacjentów osiąga remisję. Poszukuje się różnych opcji terapii depresji. Jedną z nich są leki z grupy SSRI.

Depresja – co to takiego?

Obniżenie nastroju, wycofanie, smutek, przygnębienie – objawy te, utrzymujące się przez dłuższy okres czasu potocznie nazywamy depresją. W znaczeniu klinicznym jest to jednak upośledzenie przekazywania sygnału przez neurony noradrenergiczne i serotoninergiczne, znajdujące się w układzie limbicznym. Depresja objawia się nie tylko zaburzeniami nastroju, ale i koncentracji, rytmów biologicznych. U chorych często obserwuje się dolegliwości somatyczne.

Czym są SSRI?

To selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI – selective serotonin reuptake inhibitors), które obejmują pochodne aminowe, pochodne piperydynowe i związki o budowie dwupierścieniowej. Do grupy pierwszej zaliczymy fluoksetynę i fluwoksaminę, grupa druga uwzględnia paroksetynę, natomiast dwupierścieniową budową charakteryzują się: cytalopram, escytalopram i sertalina.

•         Fluoksetyna (Andepi, Bioxetin, Seronil)
•         Fluwoksamina (Fevarin)
•         Paroksetyna (Arketis, Rexetin, Paxtin, Seroxat)
•         Cytalopram (Aurex, Cipramil, Cital, Citabax)
•         Escytalopram (Aciprex, Elicea, Escipram, Oroes)
•         Sertalina (ApoSerta, Sertagen, Miravil, Zoloft)

Mechanizm działania leków z grupy SSRI

Blokują one transporter odpowiedzialny za wychwyt zwrotny serotoniny ze szczeliny synaptycznej, zwiększając tym samym, stężenie neuroprzekaźnika. Leki te osłabiają także funkcję autoreceptorów 5-HT1A. Zmniejszają funkcję autoreceptorów α2, zwiększają tym samym oddziaływania receptorów α1, co prowadzi do nasilenia układu noradrenergicznego.

Wskazania do stosowania

SSRI stosujemy w leczeniu depresji o przebiegu łagodnym, umiarkowanym i ciężkim. Leki te używane są w terapii choroby afektywnej dwubiegunowej. Mogą być stosowane u osób starszych, borykających się ze schorzeniami somatycznymi. Używa się ich także przy fobiach społecznych, zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, zespole stresu pourazowego, a nawet zaburzeniach odżywiania.

Przeciwwskazania

Leków tych nie stosujemy przy stanach depresyjnych z nasilonymi objawami lęku. Nie należy ich wykorzystywać w leczeniu u osób poniżej 18 roku życia, z myślami samobójczymi, u kobiet w ciąży, w okresie laktacji, a także u chorych na padaczkę. SSRI nie łączymy z inhibitorami MAO. Zaburzenia pracy nerek czy wątroby oraz zatrucia m.in. opioidami, alkoholem także stanowią przeciwwskazanie do stosowania.

Działania niepożądane

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny ze względu na swój mechanizm działania wywierają szereg działań niepożądanych. Są to najczęściej zaburzenia żołądkowo-jelitowe, tj. wymioty, nudności, zmiana smaku, biegunka, a także zaburzenia ruchowe i układu nerwowego (lęk, niepokój, bóle głowy, zawroty), zmniejszenie libido, brak ejakulacji, nieregularne miesiączki. Rzadko też, ale mogą pojawiać się szumy w uszach, nieostre widzenie, suchość błon śluzowych jamy ustnej, alergie i tachykardia.

 Źródła:

[1] Janiec W., Kompendium Farmakologii, 2021, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

[2] Benjamin Adam Samuels, Eduardo David Leonardo, Reto Gadient, Amanda Williams, Jin Zhou, Denis J David, Alain Michel Gardier, Erik H F Wong, Renѐ Hen, Modeling treatment – resistant depression