Farmakoterapia choroby depresyjnej wciąż pozostaje dużym wyzwaniem dla psychiatrów. Leki na depresję starej generacji co prawda są skuteczne w walce z chorobą, to jednak działania niepożądane występujące w trakcie ich stosowania mogą utrudniać pacjentowi codzienne funkcjonowanie. Przypuszcza się, że nowa generacja leków na depresję zagwarantuje chorym znacznie więcej komfortu podczas leczenia farmakologicznego i szybszą skuteczność w przeciwdziałaniu występującym objawom.
Mechanizm działania antydepresantów nowej generacji
Leki przeciwdepresyjne nowej generacji są niejako ulepszoną wersją preparatów zaliczanych do grona SSRI. Mechanizm działania polega więc na ograniczeniu wychwytu zwrotnego serotoniny – transport neurotransmitera pomiędzy z przestrzeni komórkowej ulega zablokowaniu. Oddziaływanie na receptory adrenergiczne α-1 i α-2 skutkuje wydzielaniem serotoniny i adrenaliny do wnętrza synaps. Dodatkową właściwością antydepresantów nowej generacji jest oddziaływanie na receptory serotoninowe 5-HT2. Efektem tego jest zwiększenie stężenia serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym, co z kolei powoduje znacznie szybsze rezultaty leczenia. Określa się to terminem SPARI (Serotonin Partial Agonist Reuptake Inhibitor) – podwójne działanie leku pozwala skuteczniej zwiększyć stężenie serotoniny w szczelinie synaptycznej aniżeli leki SSRI.
Działanie leków na depresję nowej generacji
Najnowsze leki na depresję działają w następujący sposób:
- Poprawa jakości snu
- Polepszenie nastroju
- Przeciwdziałanie zaburzeniom lękowym
- Niwelowanie oznak zaburzeń snu np. wybudzania się w nocy
- Przeciwdziałanie objawom somatycznym m.in. ze strony przewodu pokarmowego
Wskazania do farmakoterapii lekami przeciwdepresyjnymi nowej generacji
Nowa generacja antydepresantów świetnie sprawdza się w przypadku leczenia depresji lekoopornej. Leczenie przy pomocy esketaminy daje obiecujące wyniki wśród pacjentów, u których inne leki przeciwdepresyjne nie potrafiły przynieść wyraźnej poprawy stanu i osłabić występujących objawów. Przypuszcza się, że esketamina może okazać się rewolucyjnym produktem leczniczym dla osób cierpiących z powodu depresji. Niemniej jednak antydepresanty nowej generacji znajdują też zastosowanie w innych rodzajach choroby depresyjnej np. chorobie jednobiegunowej, depresji z lękiem, agitacji czy depresji połączonej z bezsennością.
Przykłady leków na depresję nowej generacji
Wsród przykładowych leków można wyróżnić:
- Esketamina np. Spravato
- Mianseryna np. Deprexolet, Miansec
- Mirtazapina np. Mirtagen, Mirtor
- Trazodon np. Azoneurax, Trittico CR
- Nefazodon np. Vorta
- Tianeptyna np. Coaxil, Tianesal
- Wilazodon np. Viibryd
Leki przeciwdepresyjne nowej generacji a skutki uboczne
Jedną z niewątpliwych zalet nowych antydepresantów jest zmniejszenie niedogodności związanych z upośledzeniem sprawności seksualnej. Przykładowo trazodon wykazuje dobre wyniki terapeutyczne u mężczyzn z zaburzeniami wzwodu uwarunkowanymi depresją lub innymi czynnikami nieorganicznymi. Warto jednak dodać, że leczenie trazodonem może wywoływać bolesny i długotrwały wzwód, który nazywa się fachowo priapizmem. Ponadto leki antydepresyjne nowej generacji nie wywołują problemów w postaci ruchów mimowolnych, niezborności ruchowej czy zaburzeń koordynacji. Nie powodują też spowolnienia i zaburzeń mowy.
Najczęściej występujące działania niepożądane w trakcie leczenia to:
- senność,
- suchość błon śluzowych,
- problemy z koncentracją,
- utrudnienie zdolności kierowania i obsługi pojazdów mechanicznych
Ponadto nie można zapominać, że antydepresanty nowej generacji podobnie jak pozostałe środki psychotropowe wchodzą w szereg interakcji z innymi lekami, suplementami diety i produktami spożywczymi (np. sok grejpfrutowy).
Bibliografia:
- Cichocka A., et al. „Znaczenie esketaminy w leczeniu depresji lekoopornej. Czy okaże się lekiem przełomowym?.” Psychiatry 2021, 18(4): 289-298.
- Lew-Starowicz Z. „Trazodon a seksualność.” Seksuologia Polska 2003, 1(2): 69-71.
- Wysokiński A., Kłoszewska I. „Wilazodon – nowy wielofunkcyjny lek przeciwdepresyjny.” Psychiatry 2013, 10(2): 72-75.
- https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=566
- https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=781
- https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=2121
